Πού είναι η Μεγάλη Άρκτος; Πώς βρίσκουμε τον Ωρίωνα; Τα βασικά της αστρο-παρατήρησης, η γνώση πέντε-έξι βασικών αστερισμών.. Ιδού, με πολύ απλά λόγια, μερικοί βασικοί αστερισμοί που μπορείτε να διακρίνετε με γυμνό μάτι στον νυχτερινό ουρανό.
Η 21η Δεκεμβρίου είναι η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου, γνωστή ως το Χειμερινό Ηλιοστάσιο και θα διαρκέσει περίπου 14 ώρες και 29 λεπτά.
Το χειμερινό ηλιοστάσιο προκύπτει όταν ο Ήλιος φτάνει στην πιο νότια απόκλιση του από τη Γη. Έτσι, στο Βόρειο ημισφαίριο της Γης, όπου ανήκει και η χώρα μας είναι η μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου, ωστόσο την ίδια στιγμή στο νότιο ημισφαίριο, είναι η μεγαλύτερη ημέρα.
Η πρώτη απόπειρα προσεδάφισης διαστημοπλοίου σε κομήτη θα επιχειρηθεί το 2014. Το διαστημόπλοιο «Rosetta» του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, το οποίο εκτοξεύτηκε το 2004, θα προσεγγίσει τον κομήτη Churyumov-Gerasimenko και θα στείλει στην επιφάνειά του μια άκατο για να τον μελετήσει.
Καλλιτεχνική απεικόνιση του διαστημοπλοίου «Rosseta» και της ακάτου πάνω από την επιφάνεια του κομήτη
Το «Rosetta» είναι ένας βετεράνος ταξιδιώτης. Για πολλά χρόνια περιφερόταν γύρω από τον Ήλιο και βρέθηκε κοντά σε δύο αστεροειδείς. Από τον Ιούλιο του 2011 βρίσκεται σε κατάσταση «ημιυπνώσεως» καθώς οι υπεύθυνοι επιστήμονες μείωσαν την παροχή ενέργειας σε αυτό για να διατηρεί τις δυνάμεις του και το τροφοδοτούν μόνο με την ενέργεια που χρειάζεται για να μη σβήσει ο κεντρικός υπολογιστής.
Νέες παρατηρήσεις της Ευρώπης, ενός από τους δορυφόρους του Δία, δείχνουν έναν τεράστιο πίδακα από υδρατμούς να πηγάζει από το νότιο πόλο της. Ο δορυφόρος είναι γνωστό από καιρό πως πληρεί τις τυπικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη μικροβιακής ζωής αφού καλύπτεται από ωκεανούς, ενώ περιέχει και τα κατάλληλα οργανικά χημικά στοιχεία. Καθώς πληθαίνουν οι ενδείξεις για τη φιλικότητα που παρουσιάζει το περιβάλλον της στο ενδεχόμενο ανάπτυξης μορφών ζωής, φαντάζει ένας ολοένα και πιο ελκυστικός προορισμός για μία διαστημική αποστολή.
Καλλιτεχνική απεικόνιση του Δία (δεξιά) και της Ιούς (κέντρο) από την επιφάνεια της Ευρώπης. Πλέον η εκτίμηση είναι πως η Ευρώπη αποτελείται από ένα βραχώδη φλοιό, που καλύπτεται εξ’ ολοκλήρου από ωκεανούς βάθους μεγαλύτερου ακόμη κι από 100 χιλιόμετρα.
Η Ευρώπη είναι ο μικρότερος από τους τέσσερις γαλιλαϊκούς δορυφόρους του Δία, τους τέσσερις μεγαλύτερους δηλαδή που είχε παρατηρήσει πρώτος ο Γαλιλαίος με το τηλεσκόπιό του. Έχει μέγεθος περίπου ίσο με αυτό της Σελήνης, και είναι συνολικά ο έκτος μεγαλύτερος δορυφόρος στο Ηλιακό Σύστημα.
Οι αστροφυσικοί στο Γερμανικό Κέντρο Αεροδιαστημικής (DLR), δήλωσαν ότι ανακάλυψαν «το πιο εκτεταμένο πλανητικό σύστημα μέχρι σήμερα». Οι αστροφυσικοί ανακάλυψαν επτά πλανήτες σε κυκλική τροχιά γύρω από ένα άστρο που ονομάζεται KOI-351.
Το 1995 οι αστρονόμοι της NASA πήραν μια μεγάλη κι επικίνδυνη απόφαση. Έστρεψαν το κορυφαίο τηλεσκόπιο Hubble σε ένα σημείο στον ουρανό που φαινόταν κενό (στη φωτογραφία το σημείο μέσα στο κίτρινο σχηματάκι). Και τράβηξαν αυτή τη φωτογραφία που βλέπετε παραπάνω.
Το ρίσκο ήταν μεγάλο. Το Hubble είναι εξαιρετικά κοστοβόρο, είναι πάρα πολλοί οι επιστήμονες που περιμένουν να το χρησιμοποιήσουν, κινδυνεύει να διαλυθεί από κάποιο διερχόμενο διαστημικό αντικείμενο ανά πάσα στιγμή και οι αστρονόμοι πρέπει να προλάβουν να πάρουν όσο περισσότερη πληροφορία μπορούν.
Το να κοιτά το τηλεσκόπιο ένα άδειο και νεκρό σημείο ήταν ίσως ύβρις.
Και όμως, το ρίσκο πέτυχε. Όπως γράφει το DeepAstronomy.com, για περίπου 10 μέρες το τηλεσκόπιο κοιτούσε το σκοτεινό σημείο του Διαστήματος.
Πριν από παραπάνω από μισό αιώνα, ο αστρονόμος Frank Drake, κατασκεύασε μια εξίσωση που υπολόγιζε την πιθανότητα να βρίσκονται και άλλοι νοήμονες πολιτισμοί στο Γαλαξία πέρα από εμάς. Αξιολογώντας τα στοιχεία και τη γνώση που αποκομίσαμε έκτοτε, η Sara Seager, καθηγήτρια φυσικής και πλανητολογίας στο MIT, κατέληξε σε μια εναλλακτική εξίσωση, λαμβάνοντας υπόψη διαφορετικές παραμέτρους από ότι η εξίσωση Drake.
Η εξίσωση Drake
Το 1961, οι παράμετροι που έλαβε υπόψη του o Drake, ήταν ο μέσος ρυθμός δημιουργίας αστέρων στο Γαλαξία, το κλάσμα αυτών των άστρων που έχουν πλανήτες οι οποίοι μπορούν να συντηρήσουν ζωή και όντως αναπτύσσουν νοήμονα ζωή, και τέλος αναπτύσσουν πολιτισμό και αποκτούν τεχνολογία ικανή ώστε να γνωστοποιήσουν την ύπαρξή τους. Επίσης συνυπολόγισε και τ η χρονική διάρκεια που οι πολιτισμοί αυτοί συνεχίζουν να υπάρχουν συντηρώντας τη τεχνολογία τους.
Ομάδα αστρονόμων, με τη βοήθεια του οπτικού και υπέρυθρου τηλεσκοπίου του ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου του Νοτίου Ημισφαιρίου στη Χιλή, πραγματοποίησε τις πιο ακριβείς μέχρι σήμερα παρατηρήσεις της ύλης που περιβάλλει μια γιγαντιαία μαύρη τρύπα, στο κέντρο του γαλαξία NGC 3783, σε απόσταση 130 εκατομμυρίων ετών φωτός από το ηλιακό μας σύστημα. Τα αποτελέσματα της έρευνάς τους αποτέλεσαν έκπληξη, καθώς δε συνάδουν με τις προβλέψεις τους.
Ταυτόχρονα με τη σκόνη, παρατηρήθηκε και ένας ψυχρός «άνεμος» με κατεύθυνση που απομακρύνεται από τη μαύρη τρύπα.
Τα τελευταία είκοσι χρόνια, οι αστρονόμοι έχουν ανακαλύψει πως στα κέντρα σχεδόν όλων των γαλαξιών βρίσκονται μαύρες τρύπες με τεράστια μάζα. Κάποιες από αυτές συνεχίζουν να μεγαλώνουν, «ρουφώντας» ύλη από το περιβάλλον τους, δημιουργώντας έτσι τα πιο ενεργά αντικείμενα στο Σύμπαν, τους Ενεργούς Γαλαξιακούς Πυρήνες (AGN).
Νέα μελέτη αποδίδει στον ξηρό πάγο (δηλαδή παγωμένο διοξείδιο του άνθρακα) τη δημιουργία των εντυπωσιακών αυλακώσεων που υπάρχουν σε ορισμένους αμμόλοφους και κρατήρες στον Άρη.
Αυλακώσεις 2 χλμ στον κρατήρα Russell καταγράφηκαν από τον ο δορυφόρος MRO
Ο στόλος των δορυφόρων που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον Άρη έχει στείλει τα τελευταία χρόνια φωτογραφίες από κρατήρες και μεγάλους αμμόλοφους οι πλαγιές των οποίων είναι «σκαμμένες» από βαθιές αυλακώσεις.Οι αυλακώσεις αυτές ξεκινούν από την κορυφή του κρατήρα και φτάνουν στον πυθμένα του. Οι επιστήμονες δεν είχαν καταφέρει μέχρι σήμερα να εξηγήσουν την ύπαρξή τους.
Για πρώτη φορά ανακαλύφθηκε περιστρεφόμενο σαν σβούρα άστρο νετρονίων, που έκοψε απότομα ταχύτητα. Ένα περίεργο και ανεξήγητο μέχρι τώρα φαινόμενο: δηλαδή έναν πολύ πυκνό και ταχέως περιστρεφόμενο αστέρα νετρονίων (ή πάλσαρ), ο οποίος απότομα επιβράδυνε την ταχύτητά του, κάτι που ποτέ στο παρελθόν δεν έχει παρατηρηθεί.
Ένα αστέρι νετρονίων, που γυρίζει σαν σβούρα γύρω από τον εαυτό του, είναι ό,τι πιο κοντινό σε μια μαύρη τρύπα μπορούν να παρατηρήσουν άμεσα οι επιστήμονες. Αποτελεί το απομεινάρι της έκρηξης (σούπερ-νόβα) ενός πρώην τεράστιου άστρου, που έκαψε τα πυρηνικά καύσιμά του και κατέρρευσε υπό το βάρος του. Τα άστρα αυτά, λεγόμενα και «πάλσαρ», μπορούν να περιστραφούν έως 43.000 φορές το λεπτό και διαθέτουν πανίσχυρα μαγνητικά πεδία τρισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερα από αυτό της Γης.
Μία εντυπωσιακή απεικόνιση ενός σούπερ νόβα, έδωσε στη δημοσιότητα η NASA. Η εικόνα αποτελεί συνδυασμό στοιχείων που συγκεντρώθηκαν με τη χρήση ακτινών Χ και υπέρυθρων και «φωτίζει» την έκρηξη ενός άστρου που ανακάλυψε πρώτος ο Κέπλερ, το 1604. Η σύνθεση της εικόνας αποκαλύπτει τη συγκέντρωση σιδήρου μόνο στη μία πλευρά του κέντρου του σούπερ-νόβα. Κυρίως, όμως, συνθέτει μία από τις πιο εντυπωσιακές και απόκοσμες εικόνες που χαρίζει το Σύμπαν.
Ο όρος υπερκαινοφανείς αστέρες ή σουπερνόβα (supernova) αναφέρεται σε διάφορους τύπους εκρήξεων που συμβαίνουν στο τέλος της ζωής των αστέρων κατά τις οποίες παράγουν εξαιρετικά φωτεινά αντικείμενα, αποτελούμενα από πλάσμα (πλήρως ιονισμένη ύλη) και των οποίων η αρχική φωτεινότητά τους στη συνέχεια αδυνατίζει μέχρι του σημείου της αφάνειας μέσα σε λίγους μήνες.
Είναι πολύ πιθανόν η ιστορία της Σελήνης να πρέπει να γραφτεί από την αρχή. Ο λόγος; Εκείνη που συντάχτηκε έπειτα από την ολοκλήρωση του διαστημικού προγράμματος της NASA «Apollo» που είχε στόχο την εξερεύνηση του δορυφόρου της Γης πλέον δεν ευσταθεί.
Ο εντοπισμός μικροσκοπικών ποσοτήτων νερού σε πετρώματα που προέρχονται από τη Σελήνη ενδέχεται να αλλάξει τη θεωρία αναφορικά με τον σχηματισμό της
Ο μετεωρίτης που έπεσε πρόσφατα στα Ουράλια – μια περιοχή της Ρωσίας – είναι το ουράνιο σώμα με τον μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων που έχει καταγραφεί στην ιστορία. Αν και οι τραυματισμοί προήλθαν από τις επιπτώσεις του ωστικού κύματος που δημιουργήθηκε από την πτώση του και όχι από επαφή θραυσμάτων με ανθρώπους, δεν παύει να είναι ένα σημαντικό γεγονός
Μικρός και διαλυμένος
Για πολλές ώρες δεν ήταν ακόμη ξεκάθαρο, κατά πόσον υπήρξε βροχή πολλών μικρών μετεωριτών ή αν αυτά που έπεσαν ήταν κομμάτια που αποκολλούνταν από ένα. Οι αυτόπτες μάρτυρες έκαναν λόγο για πάρα πολλά ιπτάμενα αντικείμενα. Επίσημα έγινε γνωστό πως επρόκειτο για έναν αστεροειδή μετεωρίτη που εξερράγη λόγω της τριβής με την ατμόσφαιρα και έσπασε σε θραύσματα πριν φτάσει στο έδαφος.
Αμερικάνοι ερευνητές υπολόγισαν πως η πιθανότητα ύπαρξης ενός πολιτισμού, εντός του γαλαξία μας, αρκετά προηγμένου ώστε να μπορεί να εκπέμψει ραδιοκύματα, είναι μικρότερη από μία στο εκατομμύριο.
Μέλος της ομάδας είναι η διακεκριμένη αστρονόμος Τζιλ Τάρτερ, η οποία αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για την ηρωίδα Έλλι Άρογουεη που υποδύθηκε η Τζόντι Φόστερ στην ταινία «Επαφή», βασισμένη στο βραβευμένο βιβλίο του Καρλ Σάγκαν.
Οι παραπλήσιοι με τη Γη πλανήτες μπορεί τελικά να είναι πιο κοντά απ’ ό,τι πιστεύαμε. Σύμφωνα με νέα μελέτη αστρονόμων ο πιο κοντινός πλανήτης που μοιάζει με τη Γη ίσως απέχει μόλις 13 έτη φωτός ή αλλιώς 77 τρισεκατομμύρια μίλια. Μιλώντας με γαλαξιακούς όρους, αυτό σημαίνει περίπου… ένα τσιγάρο δρόμο.
Ο πλανήτης αυτός δεν έχει εντοπιστεί προς το παρόν, οι αστρονόμοι, ωστόσο, εκτιμούν ότι πρέπει να βρίσκεται εκεί, βασιζόμενοι στη μελέτη της ομάδας σχετικά με τους κόκκινους πλανήτες – νάνους.
Να εξερευνήσουν το Διάστημα θα κληθούν σύντομα όσοι μαθητές αποφασίσουν να πάρουν μέρος στον πανευρωπαϊκό εκπαιδευτικό διαγωνισμό «Οδυσσέας» (Odysseus). Πρόκειται για ένα ενδιαφέρον πρόγραμμα, στο πλαίσιο του οποίου οι μαθητές θα έχουν τη δυνατότητα να ασχοληθούν με θέματα πάνω στην αστρονομία και τη διαστημική και να δημιουργήσουν τις δικές τους εργασίες συνδυάζοντας έτσι τη μάθηση με την ανάπτυξη της δημιουργικότητας και της φαντασίας τους. Ο διαγωνισμός διεξάγεται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου «Οδυσσέας» το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το 7ο Πρόγραμμα Πλαισίου υπό τον άξονα «Μελέτες και δραστηριότητες για την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής πολιτικής διαστήματος». 
Μια άκρως εντυπωσιακή αλλά και ενδιαφέρουσα κοσμική καταγραφή πραγματοποιεί διεθνής επιστημονική ομάδα με το τηλεσκόπιο ALMA που βρίσκεται σε ύψος πέντε χιλιάδων μέτρων στην έρημο Ατακάμα της Χιλής. Οι ερευνητές παρατηρούν έναν κοσμικό «τοκετό». Εντόπισαν ένα νεαρό άστρο HD 142527 σε απόσταση περίπου 450 ετών φωτός από τη Γη, γύρω στο οποίο έχει δημιουργηθεί ένας δίσκος κοσμικής ύλης που αποτελείται από τα «υπολείμματα» (σκόνη, αέρια) του νεφελώματος μέσα στο οποίο γεννήθηκε και το ίδιο. Αλλά κοντά του αρχίζει να δημιουργείται και ένα νέο πλανητικό σύστημα από δύο πλανήτες. Απεικόνισαν λοιπόν το φαινόμενο αυτό, γεγονός που συμβαίνει για πρώτη φορά.
Το πανίσχυρο τηλεσκόπιο ALMA εντόπισε γιγάντιες δέσμες αερίου να ξεφεύγουν από τον δίσκο ύλης του άστρου και να «ρέουν» σταθερά στο κενό ανάμεσα στον δίσκο και το άστρο. Το τηλεσκόπιο κατέγραψε εικόνες από το φαινόμενο. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι αυτή τη στιγμή γύρω από το άστρο σχηματίζονται δύο πλανήτες, πιθανότατα δύο γίγαντες αερίου σαν τον Δία.
